Tối có sáng.

 Trong một đêm ba mươi của tháng Bảy Âm lịch,thiền sư Tịnh Ngôn với chú tiểu Hắc Ngưu đang lúc đi ngang qua một cánh đồng thì bị một cơn mưa lại có giông lớn hết sức bất chợt.

 Cây đuốc bó bằng lá dừa khô bị nước mưa đã tắt ngóm.

Thầy tay trái vẫn còn cầm cây đuốc quơ quơ,tay phải nắm chặt bàn tay nhỏ đang rung nhẹ có lẽ vừa lạnh vừa sợ ; cả hai.

Bờ mẫu (đê),ở những khúc không có cỏ,đất gặp nước khá trơn trợt cho người đi thầm trong đêm đen ,thật đen trong ngày chót của tháng.

Qua những lần té với đất sình ,nước mưa và gió giật ,sau cùng hai thầy trò cũng mò mẫm về được tới  mái nhà thân yêu.Chú tiểu bị lạnh rồi lên cơn run đến độ hai hàm răng khua chạm nhau,phải hồi lâu sau mới dừng lại được.

Thầy quên bản thân mình cũng bị lạnh không kém gì trò nhưng vẫn hết sức chăm sóc chú tiểu với  những phương pháp thô sơ mà cần thiết ,bằng cách cho mặc đồ ấm,dùng dầu gió hiệu bác sĩ Tín chà xát trên lưng cho đến khi  Hắc Ngưu kêu nóng.

 Thầy cười nói khi lạnh quá mức ,nó sẽ thành nóng dó con !

Chú tiểu mở lớn con mắt ngạc nhiên nhìn thầy rồi ngủ thiếp .

Cho đến khi tỉnh dậy,Hắc Ngưu không biết mình đã nằm trên  chõng tre này đã bao lâu rồi.

 Bước xuống khỏi chỗ nằm,đầu hãy còn nặng chịch,tiểu Ngưu đã nhớn nhác tìm thầy.

Sư phụ đang ngồi trong tư thế kiết già bất động ở trên ‘chánh điện ‘.

Chú tiểu rón rén đi xuống phía sau ," Am " (một nơi để tu hay thiền tại gia,có tượng hay ảnh Phật),rửa mặt,xúc miệng rồi lật đật khoát cái áo tràng bước lên lễ Phật.

 Thiền sư đã xả thiền từ lúc nào rồi gặp lúc đồ đệ  gấp rút lên tìm  ,người xoa đầu,sờ trán đệ tử nói;

 -Con đã mê man hai ngày rồi,bụng trống chưa ăn uồng gì hết.Thầy nấu cháo ,con  ăn vô đi rồi mới có sức mà đãnh lễ với thiền tập.

 -Dạ thầy.

Sau câu đó Hắc Ngưu mới cảm nhận cơn đói của mình đã có mà không hay.

   000

Những ngày tiếp sau đó,thầy giải thích,chỉ dẫn cho trò học thuộc phần lý thuyết và phần thực hành cần thiết cho một thiền sinh đang chập chững bước vào thế giới tu tịnh.

 Nhũng câu hỏi của Tiểu Ngưu cũng được thầy lập đi ,lập lại rồi giải thích một cách tường tận.Thầy nhấn mạnh nhiều lần với trò,đây là phương pháp thiền tự tu,tự tiến không được vọng cầu dựa dẫm vào ơn trên nào hết.

Ngay như những cơm gạo ,khoai sắn dùng để nuôi thân  để sống mà tu hành cũng  là phải do tự chính bàn tay của mình tạo ra.

 Người cũng nói cho trò biết,ngay cả việc trồng trọt rau khoai bằng công sức của thiền giả cũng là một trong những cách của 'Thiền động' nữa

 000

Tu sĩ Tịnh Ngôn (theo cách gọi của những người cùng thôn xóm ),trước khi trở về cố quán đã là một quân nhân .

 Ông bị thương ngoài chiến trường ,mất một con mắt với một ngón tay trỏ của bàn tay phải ,rồi được giải ngũ .

Cha mẹ ông thấy tình cảnh tật nguyền của con nên chia cho ông miếng đất hai công để cho ông có phương tiện sinh  sống tiếp phần đời còn lại.

 Lúc vừa ra khỏi đời binh ngũ ,Tinh Ngôn sung sướng tràn đầy như con chim bị nhốt trong lồng từ bấy lâu nay,ông mang nhiều dự tính,ông dết nhiều mộng cho tương lai của một cựu chiến binh trong lòng vẫn còn tràn đầy mạch sống.

 Thế nhưng,mộng với thực hiếm khi ..chìu lòng nhau.

 Vài cú thất bại trong hùn hạp làm ăn,qua hai cuộc tình với những mồm mép trơn tru của phái yếu, đã lôi Tịnh Ngôn trở về điểm khởi đầu của lúc vừa xuất ngũ !

  000

Cái tánh khác người của "Tu sĩ tại gia" Tịnh Ngôn là trong mọi trường hợp thất bại hay thua thiệt với xã hội chung quanh là người luôn xét nét về bản thân của mình trước hết , chứ không vội vàng trách móc hay oán ghét tha nhân.

  Ông tầm tìm với chính mình,ông đặt câu hỏi về thắng,bại hay lý lẽ phải trái của sự công bình (nếu như có )ở cõi thế gian nầy để phân biện đúng ,sai trong con người.

 Phải khá lâu với cuộc "nội chiến" giằng co giữa cái Ta của mình, cuối cùng,sau khi cân nhắc tới lui nhiều lần ,ông quyết định tầm đạo,không phải đâu xa mà cũng chính nơi đây,ngay tại chỗ nầy .

Tim và Óc.

 000

 Trước đây, khoảng một năm,lúc ấy trời đã chạng vạng tối,ông  bà Sáu Tịch tới kêu cửa am.

Sau một lượt trà, chú Sáu đằng hắng hai lần rồi lên tiếng trực tiếp không cần quanh co cùng với hành động ngồi sát lại với chồng của thím Sáu.

 -Không dấu gì thầy Ngôn ,vợ chồng tôi đang ở thế ngặt quá,cho nên làm liều tới đây mượn thầy một số tiền để lên Sài gòn mua chiếc xe máy cày...

 Sáu Tịch dừng  một cách bất chợt ở đó.

 -Chú Sáu cứ nói tiếp đi ,tôi đang nghe đây.

 Thiền sư Tịnh Ngôn nói,

-Sau khi tom góp hết trong nhà và cũng có mượn được bên nhạc mẫu của tôi,hiện tôi còn thiếu cỡ ba chục ngàn nữa.

Tịnh Ngôn :

 -Cho tôi tò mò một chút,chẵng hay chú thím tính mua máy cày hiệu nào ?

 -Nếu như thầy chịu cho mượn số tiền đó,tôi sẽ mua hiệu Kubota ,của Nhựt Bổn.

 -Tôi có nghe mấy người cày mướn ở Long Xuyên nói Kubota do Nhựt chế tạo lưỡi cày  đường kính không lớn bằng John Deer của Mỹ ,nên khi cày nó không ăn sâu xuống  đất bằng máy cày của Mỹ, không biết có đúng vậy hay không ?

 Sáu Tích :-Phải rồi thầy,đất đai trồng trọt được ở xứ Nhựt,hầu hết gần núi đồi,cho nên theo tui họ không cần dàn lưỡi khoan phải lớn như của Mỹ quốc.Sẵn ,tui cũng  nài thầy cố giúp dùm,vì nhà thì con đông quá :với lại chỉ đây là cơ hội cho gia đình của tui mới có cơ may thoát được những cơn thắt ngặt, túng thiếu quanh năm...

 Thiền sư khoát tay thật nhẹ ,ý như chận Sáu Tích vì có thể tự thâm tâm ông đã hiểu tình cảnh của một gia đình có hết thảy mười bốn miệng ăn trong cái thời chiến chinh nầy.

 -Tuy không giàu có gì,ngoài số tiền lãnh "ráp ben" sau khi giải ngũ,tôi rất sẵn lòng cho chú thím mượn để mua máy cày về làm phuong tiện,tạo sinh kế nuôi gia đình.Chú thím chỉ cần cho tôi biết thời gian là bao lâu sẽ hoàn lại cho tôi ,để tôi còn lo liệu việc trồng trọt cũng như tu bổ cái am bị dột mỗi khi mưa nầy.

 -Thầy cho tôi mười lăm tháng với phân lời năm phần trăm được hôn ?

 -Mười lăm tháng thì được,còn năm phần trăm phân lời thì không !

Vợ chồng sáu Tích chưng hững :

 -Thầy không chịu số phần lời đó sao ?

 -Không ,tôi chỉ cho chú thím mượn tiền mà thôi,không có lấy một đồng lời lóm nào hết !

 000

Cách một ngày hôm sau,cỡ trời chạng vạng ,đang lúc hai thầy trò đang ngồi dưới đất ,trên tấm chiếu đệm , trong tư thế kiết già ,mặt xoay về  hướng Nam thì có tiếng vỗ và kêu cửa một cách gấp gáp,dồn dập.Thầy nói :

 -Con ra mở cửa coi ai đó.

Hắc Ngưu không chậm trễ đứng dậy bước đi ,tu sĩ Tịnh Ngôn nói lầm bầm ,chú thím Sáu gặp điều không lành ở cái đất Sài Gòn rồi !

  Vài phút sau,chủ khách vừa giáp mặt,thím Sáu đã khóc lớn tiếng ,nước mắt giọt vắn giọt dài,kế bên là chú Sáu đứng như một người mộng du,thất thần :

 -Tụi tui đã nghèo mà giờ lại khổ tới nữa rồi thầy ơi ,tiền bạc tom góp dành dụm cọng với nợ nần kỳ nầy mất trắng hết rồi thầy ơi.

   Trời ơi ! Sao nhà tụi tui khổ đến mức nầy!

Tu sĩ ,nắm chặt lấy cánh tay của Sáu Tích ,vỗ nhè nhẹ :

 -Đàng nào thì cũng đã mất rồi,chú thím đừng quá bi lụy mà sanh bệnh gây thêm khó khăn cho  gia cảnh.

 Một cách hết sức bất chợt thím Sáu quỳ sụp xuống với động tác muốn quỳ lạy.

Thiền sư Ngôn thất kinh,một tay đở thím sáu lên,một tay kéo người chồng tới bàn ngồi rồi nói với hai người rằng  chuyên đâu còn có đó,cứ tứ từ mà giải quyết.

   Cả hai người gần như muốn dành nhau nói,rằng họ xin với thầy cho đứa con gái thứ chín,tên là Hến tới cái am của thầy để phụ việc trồng trọt đồng thời cơm nước cho hai thầy trò của thiền sư.

  Tịnh Ngôn vẩy hai bàn tay bằng một hành  động cương quyết :

  -Chuyện mất mát trên đời nầy ai ai cũng từng đôi ba lần bị.Chuyện giựt túi,móc bóp là chuyện hà rầm ở cái đất đô thành.Tôi chỉ ân hận là quên dặn dò chú thím phải thật kỷ lưỡng ở cái đất đầy cạm bẫy với mưu ma chước quỷ đó.Thôi,nợ tôi không nhớ,không nói ra nữa.Hai ông bà về rồi chịu khổ nữa đề có cơm gạo cho bầy trẻ.Đừng nghĩ ngợi gì vụ tiền nong. Tôi đang học tu và chỉ nói một lời,không tráo ,không trở.

000

 Số tiền  ba chục ngàn cho chú thím Sáu mượn mua máy cày ,theo dự tính của tu sĩ tại gia Tịnh Ngôn là để mua hột ,cây giống với các loại phân bón để trồng  hoa màu,lương thực cùng với một số cây ăn trái nữa là có thể hai thầy trò tự túc sống mản năm.Còn tiền thương binh thì để dùng cho áo quần,sữa chửa nhà cửa hay quan ,hôn tang tế.

 Thôi thì cứ từ từ tính vậy,người tự nói một mình !

000

Miếng đất mà hai thầy trò đã  ra khá nhiều mồ hôi với công sức cật lực lại không cho ra kết quả khả quan.Dễ hiểu,bởi đó là  đất vườn,nay muốn cải sửa lại để trồng rẫy,đó không phải là một ý tưởng đúng cũng không thể nào trơn tru như ý được.

  Tội nghiệp chú tiểu Hắc Ngưu,ngày thì cuốc xới tưới tiêu, dêm tham thiền trì niệm,quyết chí theo bén gót chân thầy,cho nên thân thể đen mun như tên gọi mà xem bộ còn yếu kém dinh dưỡng nữa.

   Thầy thấy,thầy biết,thầy xót xa cho đứa trẻ sớm khổ với đời ,thiếu tình thường gia đình cha mẹ mà quá dư cơ cực khổ ải.

   Cha mẹ với đứa em của Ngưu đã cùng chết với nhau trong một đêm tối trời ở trên chợ xã,khi các người lính trong bót cố tử thù và cũng những người lính (của phía bên kia) quyết tràn vô cho kỳ được.Với kết quả là nhà của những người dân ở gần đồn bót lớp cháy ,lóp sập với con số thương vong của người dân vô tội khá cao.Trong đó, có cha mẹ với em của thằng Trâu Đen ,theo cái cách đặt tên của ông Tiệm ,ba của thầy Ngôn khi đem nó về nuôi nấng.

000

 Âp Quới Thành ,nhà ông Tư Tị,cũng là chỗ bà con với thầy Tịnh Ngôn có người quá vãng ,họ không biết gì về thù tục nhập quan  và nghi thức tung niệm cho người quá cố.

 Tu sĩ Ngôn không phải là sư tụng đám,nôm na gọi là hộ niệm nhưng vì là gia đình,lại nữa theo suy nghĩ của ông thì điều gì làm được,giúp được cho chúng sanh thì cứ làm cho nên người không từ chối.Người cũng thường dạy đệ tử là,càng phá chấp những lề thói những hủ tục do con người u-mê đặt ra càng nhiều càng tốt.

Cũng theo người, u-mê chính là những cản lực những phản lực làm cho con đường tiến hóa trong lãnh vực tâm linh của những người quyết lòng tu tập,quyết tâm tầm đạo bị trì trệ rồi  ngày càng sa sút hơn,trì trệ hơn.

000

  Trong đêm thanh vắng tối như mực,gió nhẹ mơn man giao hòa nhau giữa cánh đồng chỉ có lúa,cỏ và vài bụi cây Trâm Bầu lấp lánh Đôm Đóm.Thầy cầm cây đuốc rà vài lần trên bờ mẫu ,ngồi xuống,Hắc Ngưu chưa hiểu được ý định của thầy nhưng vẫn ngồi xuống gần thầy .Thầy dụi cây đuốc cho thật tắt rồi cẩn thận để kế bên.

 Con à!

Dạ thưa thầy,có con đây.

-Bữa nay,ngay lúc nầy , tại chỗ nầy thầy trò mình được thiên nhiên cho một kho báu vô tận.Thầy nói cho con biết,đó là  cảnh u-tịch ngoài trời giữa cánh đồng lúa ,trên là sao trời chiếu diệu.Trong không gian tỉnh lặng  là mùi hương của lúa non với những mùi hơi nước,mùi mù sương vừa tới,mùi cỏ sau một ngày hấp thụ hơi nóng mặt trời tỏa ra...

  Vậy,thầy với con hãy cùng tận hưỡng "Kho báu" khó người có cơ hội để  nhận được.Thầy tin  đây là dịp không mấy khi có.

 Nói xong,

  Thiền sư  Tịnh Ngôn  ngồi xếp bằng  kiết già,mắt nhắm ,lưng thẳng,hai tay chắp lại .

  Ngay lập tức thiền sinh Hắc Ngưu cũng ở tư thế y như sư phụ.

 Gió đồng thổi nhẹ qua những miếng ruộng trên đó nước săm sấp cỡ một gang tay đang bao quanh hàng ngàn hay hàng chục ngàn bụi lúa xanh đậm đang trỗ đồng đồng.

 Đồng đồng,một loại tinh sữa của những hạt lúa,hạt gạo sau nầy.Dù bị bọc bằng những lớp vỏ lúa non chung quanh nhưng ,nhất là về đêm vẫn toát ra mùi thơm tinh khiết ,kỳ diệu .

 Hai thầy trò chìm đắm thâm sâu khi mùi hương của đồng lúa ngậm sửa toát ra mùi hương thoát tục được đưa sâu,đưa đầy vô hai lá phổi .

  Mùi ấy,diễn tả bằng ngôn ngữ khó làm cho người đọc hay người nghe lãnh hội được.

  Nó không liên tục mà lúc chợt đến rồi mất và khứu giác con người không cách gì kềm giữ "nó" được.

 Khá lâu,thầy trò buông lỏng , xã thiền và thầy  nắm tay trò ngước lên hàng triệu triệu vì sao lấp lánh êm đềm ,lâu lâu có một tia sáng xanh di chuyễn có khi thì chậm ,có lúc thì nhanh.Thầy bất chợt hỏi trò:

   -Con dòm lên , coi nền của vũ trụ màu đen thật  nhiều  đó ,ngoài tối đen khắp nơi  ra vũ trụ mà thầy với con đang ngắm  nầy,con còn thấy cái gì trên đó nữa không ?

    -Thưa thầy,trên nền tối ,tối đen tối dầy đặc đó con còn thấy có ánh sáng.

Ánh sáng của các vì sao.

Thầy bất chợt nói thật chậm:

-Bây giờ con có thấy ánh sáng của sao trời chiếu xuống đây hôn ?

-Dạ có!

-Vậy thầy trò mình đi thầm về được hôn ?

-Dạ được thầy !

000

Khuya của đêm ấy ,hai thầy trò thức dậy,trước khi bắt đầu ngồi tịnh ,thầy nói với Hắc Ngưu mà cũng gần như nói với mình.

-Trong tận cùng  tăm tối  của vũ trụ  bao la ,có ánh sáng .

  Trong lúc thầy trò mình quyết khai mở cái “Tiểu thiên địa “ tối tăm này,nhứt định phải có ánh sáng!           Nhưng đừng có vọng cầu.

 -Thưa thầy,theo bản thân của con suy nghĩ thì ánh sáng sẽ tự nó hiện đến khi thân an,tâm định .

      Tựa như muôn triệu vì sao trên bầu trời  tự hiện ra về ban  đêm,khi không có ánh sáng mặt trời vậy.

       Theo ý của con , ánh sáng muốn thấy "nó" gấp không được,mà cầu xin cũng không ai cho  !

Phạm huỳnh Ngân &H3.

Cận Xuân Tân Sửu 2021.